Opłata środowiskowa i jej znaczenie dla firm transportowych

Co to jest opłata środowiskowa?

Opłata środowiskowa to obowiązkowa należność, jaką przedsiębiorcy – w tym firmy transportowe – uiszczają za korzystanie ze środowiska.

Korzystanie ze środowiska - definicja

Korzystanie ze środowiska to każde działanie, które wpływa na stan lub zasoby przyrody – zgodnie z definicją zawartą w ustawie Prawo ochrony środowiska. Obejmuje m.in. emisję spalin do powietrza, pobór wód, wprowadzanie ścieków do wód lub ziemi, składowanie odpadów czy emisję hałasu.

W przypadku branży transportowej korzystanie ze środowiska oznacza przede wszystkim eksploatację pojazdów spalinowych, które emitują gazy i pyły do atmosfery. Działania te podlegają ewidencji i mogą wiązać się z obowiązkiem uiszczenia opłaty środowiskowej.

Gdzie i kiedy płaci się opłatę środowiskową?

Opłatę środowiskową płaci się raz w roku – do 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy.

Ponadto, wraz z płatnością, przedsiębiorcy muszą złożyć sprawozdanie środowiskowe do marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska. W przypadku firm transportowych wykorzystujących wyłącznie pojazdy, właściwy jest urząd marszałkowski odpowiadający miejscu zamieszkania lub siedziby przedsiębiorcy.

Kto płaci opłatę środowiskową?

Opłatę środowiskową płacą wszystkie podmioty korzystające ze środowiska, w tym przede wszystkim przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą. W branży TSL obowiązek ten dotyczy m.in. firm transportowych, spedytorów i przewoźników, którzy eksploatują pojazdy spalinowe, wykorzystują maszyny, generują odpady lub zużywają paliwa.

Do uiszczenia opłaty zobowiązane są także osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, jeśli ich działalność ma wpływ na środowisko.

Kiedy nie uiszcza się opłaty środowiskowej?

Opłaty środowiskowej nie trzeba uiszczać, jeśli łączna kwota należności za rok nie przekracza 800 zł – wówczas wystarczy samo złożenie sprawozdania do urzędu marszałkowskiego.

Zwolnienie dotyczy także przedsiębiorców, którzy nie korzystają ze środowiska w sposób wymagający naliczania opłat, np. nie posiadają pojazdów, nie emitują spalin ani nie wytwarzają odpadów. Warto jednak pamiętać, że brak obowiązku zapłaty nie zwalnia z obowiązku ewidencji i raportowania do odpowiednich organów.

Ponadto, jeśli roczna wysokość opłaty nie przekracza 100 zł, przedsiębiorcy nie muszą składać wykazów o zakresie korzystania ze środowiska. Ta regulacja znacznie upraszcza procedury dla małych firm transportowych o niewielkiej emisji.

Sprawozdanie środowiskowe, a opłata środowiskowa

Z opłatą środowiskową ściśle związane jest sprawozdanie środowiskowe, czyli dokument, w którym firma wykazuje sposób i zakres korzystania ze środowiska – m.in. emisję spalin, zużycie paliw czy wytwarzanie odpadów. Na jego podstawie obliczana jest wysokość opłaty środowiskowej, czyli należności pieniężnej za wpływ działalności na środowisko.

W praktyce przedsiębiorca najpierw przygotowuje sprawozdanie do urzędu marszałkowskiego, a następnie – jeśli wyliczona kwota przekracza próg zwolnienia (800 zł rocznie) – dokonuje wpłaty opłaty środowiskowej na rachunek urzędu. Oba obowiązki należy zrealizować do 31 marca każdego roku za rok poprzedni.

Wymagane wykazy: emisje, odpady, zbiorcze zestawienie

Prawidłowe wypełnienie wykazów wymaga wykorzystania danych z aktualnych ewidencji prowadzonych przez przedsiębiorcę. Sprawozdanie środowiskowe obejmuje kilka dokumentów, z których najważniejszy stanowi wykaz zawierający zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska.

Dodatkowo, firmy transportowe mogą być zobowiązane do przedłożenia szczegółowych informacji o rodzajach i wielkości emisji gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza. Te dane muszą odpowiadać rzeczywistemu zużyciu paliwa oraz emisjom z pojazdów firmowych.

Ekopłatnik – jak działa i kto może z niego korzystać?

Wiele urzędów marszałkowskich udostępnia aplikację EkoPłatnik, która wspomaga przygotowanie wykazów zawierających informacje o zakresie korzystania ze środowiska oraz wysokości należnych opłat. Z EkoPłatnika mogą korzystać przedsiębiorcy z województw: dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego, lubelskiego, lubuskiego, łódzkiego, małopolskiego, mazowieckiego, opolskiego, podkarpackiego, podlaskiego, śląskiego i wielkopolskiego.

Warto podkreślić, że EkoPłatnik wspomaga przygotowanie sprawozdania, lecz nie umożliwia jego bezpośredniego złożenia. Oznacza to, że przedsiębiorcy muszą dodatkowo skorzystać z innych kanałów składania dokumentów.

ePUAP i skrzynka podawcza – składanie online

Gotowy wykaz można złożyć elektronicznie za pomocą platformy ePUAP przez Elektroniczną Skrzynkę Podawczą. Do skorzystania z tej opcji niezbędne jest posiadanie aktywnego konta użytkownika w systemie.

Zmiany w ustawie "Prawo ochrony środowiska" w 2026 roku

Od pierwszego kwartału 2026 roku planowane jest wprowadzenie nowej opłaty środowiskowej dla przedsiębiorców korzystających z pojazdów spalinowych. Zmiana ta wynika z założeń Krajowego Planu Odbudowy (KPO) i ma zastąpić wcześniejsze propozycje tzw. „podatku od samochodów spalinowych”. Jej głównym celem jest ograniczenie emisji CO₂ w transporcie oraz promowanie flot niskoemisyjnych.

Według zapowiedzi Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz analiz branżowych:

• Opłata obejmie przedsiębiorców posiadających pojazdy spalinowe kategorii M1 i N1 (samochody osobowe i dostawcze),
• Mikroprzedsiębiorcy korzystający z jednego samochodu mogą zostać z tego obowiązku zwolnieni,
• Wysokość opłaty ma być zróżnicowana w zależności od rodzaju paliwa, pojemności silnika i normy emisji spalin,
• Środki z opłaty mają zasilać fundusze wspierające transformację transportu i rozwój elektromobilności.

Szczegółowe przepisy dotyczące sposobu naliczania i rozliczania opłaty mają zostać opublikowane po przyjęciu nowelizacji ustawy Prawo ochrony środowiska w 2025 roku. Jak podkreśla Ministerstwo Klimatu, ostateczny kształt regulacji może jeszcze ulec zmianie przed ich wejściem w życie w 2026 roku.

Ile wynoszą stawki opłaty za korzystanie ze środowiska? - Wysokość opłaty środowiskowej 2025

W 2025 roku wysokość opłat za korzystanie ze środowiska zależy od rodzaju i ilości wprowadzanych substancji oraz sposobu oddziaływania na środowisko. Dla firm transportowych najważniejszym elementem jest stawka za emisję spalin z silników pojazdów, która określana jest w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska i corocznie aktualizowana.

Stawki opłat środowiskowych w 2025 roku kształtują się m.in. na poziomie:

• Za dwutlenek węgla (CO₂) – ok. 0,11 zł za 1 kg emisji;
• Za tlenki azotu (NOx) – ok. 0,84 zł za 1 kg;
• Za pyły zawieszone (PM) – ok. 0,42 zł za 1 kg;
• Za tlenek węgla (CO) – ok. 0,10 zł za 1 kg.

Dokładne stawki zależą od rodzaju pojazdu, paliwa oraz jego zużycia, a przedsiębiorcy są zobowiązani do samodzielnego obliczenia należności na podstawie faktycznej emisji lub danych szacunkowych wynikających z przebiegu i zużycia paliwa.

Aktualne stawki publikowane są w Monitorze Polskim i na stronie Ministerstwa Klimatu i Środowiska, dlatego warto każdorazowo sprawdzać je przed złożeniem rocznego sprawozdania.

Jak obliczyć opłatę środowiskową?

Obliczanie opłaty środowiskowej może wydawać się skomplikowanym procesem, jednak znajomość właściwych wzorów oraz aktualnych stawek pozwala na prawidłowe wyliczenie należnych kwot. Ponadto, przy obliczaniu opłaty środowiskowej wskazana jest szczególna dokładność, która pozwoli uniknąć potencjalnych kar finansowych.

Wzór na obliczenie opłaty środowiskowej - Op = E × St: podstawa obliczania opłaty

Podstawowy wzór obliczania opłaty środowiskowej jest stosunkowo prosty: Op = E × St, gdzie:

• Op oznacza należną opłatę wyrażoną w złotych,
• E to wielkość wprowadzonego ładunku (wielkość emisji) w okresie rozliczeniowym,
• St to stawka jednostkowa obowiązująca w danym okresie rozliczeniowym.

Podmiot korzystający ze środowiska samodzielnie nalicza wysokość opłat, mnożąc ilość wprowadzonych zanieczyszczeń przez odpowiednią stawkę jednostkową. Jest to podstawowa zasada, którą musi zastosować każda firma transportowa.

Konsekwencje nieterminowej płatności - odsetki i kary

Nieterminowe uiszczenie opłaty skutkuje naliczeniem odsetek za zwłokę od zaległości podatkowej. W przypadku braku wymaganego pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, opłatę podwyższa się o 500%. Marszałek województwa może również wymierzyć opłatę w drodze decyzji na podstawie własnych ustaleń lub wyników kontroli.

Status prawny opłaty środowiskowej

Opłata środowiskowa stanowi zobowiązanie podatkowe, które podlega przymusowemu ściągnięciu w trybie określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zobowiązania z tytułu opłaty za korzystanie ze środowiska przedawniają się po upływie 5 lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności.

Opłata środowiskowa 2025 - Podsumowanie

Roczna opłata środowiskowa to obowiązek każdego przedsiębiorcy korzystającego ze środowiska, w tym firm transportowych. Należy ją obliczyć i uiścić do 31 marca za poprzedni rok, wraz ze sprawozdaniem środowiskowym składanym do urzędu marszałkowskiego. Zwolnienie z płatności dotyczy firm, których wysokość należnych opłat nie przekracza 800 zł, a brak obowiązku składania wykazów obowiązuje przy kwocie do 100 zł. Nieterminowa wpłata grozi odsetkami lub podwyższeniem opłaty o 500%, dlatego warto pilnować terminów i korzystać z narzędzi takich jak EkoPłatnik lub ePUAP.

Potrzebujesz wsparcia w zakresie opłaty środowiskowej lub raportowania? Skontaktuj się z nami, a nasz zespół chętnie udzieli wsparcia! Nie tylko z opłatą, ale również z księgowością dla transportu, rozliczaniem czasu pracy kierowców czy też zatrudnieniem kierowców spoza UE.